Zrozumieć ból

Czym jest ból, rodzaje bólu
oraz jakie są jego przyczyny?

Ból jest jednym z najczęstszych objawów, z jakimi zgłaszamy się do lekarza. Niezależnie od pochodzenia czy charakteru zawsze jest on zjawiskiem ostrzegawczym.
Ból to dla nas sygnał potencjalnego zagrożenia. Sygnały, które wysyła nam nasz organizm w postaci bólu służą do zminimalizowania dalszego uszkodzenia.
Możemy wyróżnić:
– ból ostry, pojawia się w przypadku urazu, nagłej choroby, występuje u chorych poddanych zabiegowi operacyjnemu, czy w sytuacjach zaostrzenia chorób przewlekłych np. choroby zwyrodnieniowej stawów czy rwy kulszowej.

Wśród najczęstszych bóli ostrych należy wymienić:

• bóle mięśni, stawów, kości (tj. ból pleców, ból kręgosłupa, ból kolan)
• bóle brzucha
• ból zęba
• bóle głowy

Bóle pleców, kręgosłupa czy kolan są powszechnym zjawiskiem. Prawie wszyscy dorośli doświadczyli co najmniej raz w życiu bólu związanego z urazem lub przeciążeniem.

Ból przewlekły – utrzymujący się przez długi czas o stałym lub zmiennym natężeniu. Ból przewlekły staje się źródłem cierpienia przez co znacząco obniża jakość życia. Towarzyszy on zazwyczaj przewlekłemu procesowi chorobowemu jak np. choroba nowotworowa, reumatoidalne zapalenie stawów czy choroba zwyrodnieniowa stawów.

Podstawą leczenia każdego rodzaju bólu jest farmakoterapia, w której lekarz czy farmaceuta powinni brać pod uwagę zarówno przyczynę bólu, jego natężenie, czas trwania czy lokalizację. W praktyce zalecane jest, by terapię opierać na indywidualnym podejściu do chorego. Ważne jest więc nie tylko dobranie odpowiedniej substancji czynnej, ale także jej postaci oraz skutecznej dawki.

Na podstawie:

Fronczak J. (red.), Walcz i wygraj z bólem, Reader Digest, Warszawa 2012, s.109;
Rannou F. et al. Seminars in Arthritis and Rheumatism 2016; 45, s. 18-21.

możemy wyróżnić

Ból ostry

Pojawia się w przypadku urazu, nagłej choroby, występuje u chorych poddanych zabiegowi operacyjnemu, czy w sytuacjach zaostrzenia chorób przewlekłych np. choroby zwyrodnieniowej stawów czy rwy kulszowej.

Wśród najczęstszych bóli ostrych należy wymienić:

Bóle mięśniowo-szkieletowe
 Bóle brzucha
Ból zęba czy
 Bóle głowy

Ból pochodzenia mięśniowo-szkieletowego jest powszechnym zjawiskiem w populacji. Prawie wszyscy dorośli doświadczyli jednego lub więcej epizodów bólu będących wynikiem urazu lub przeciążenia narządu ruchu.

Ból przewlekły

Utrzymujący się przez długi czas i mający stałe lub zmienne natężenie. O ile w przypadku bólu ostrego reakcja organizmu jest wynikiem odpowiedzi na bezpośrednie zagrożenie zdrowia lub życia, o tyle ból przewlekły przestaje być sygnałem ostrzegawczym, a staje się źródłem cierpienia i jednocześnie czynnikiem znacząco obniżającym jakość życia człowieka. Ten typ bólu trwa pomimo wygojenia tkanek po urazie czy zabiegu operacyjnym i zazwyczaj towarzyszy przewlekłemu procesowi chorobowemu jak np. choroba nowotworowa czy choroba zwyrodnieniowa stawów. Przyjmuje się, że dla bólu nienowotworowego granica pomiędzy bólem ostrym, a przewlekłym to zwykle 3 miesiące.

Konsekwencje nieleczenia bólu

Pomimo swego nieprzyjemnego charakteru ból decyduje o przeżyciu organizmu. Przedłużające się dolegliwości bólowe wpływają jednak negatywnie na wewnętrzną równowagę ustroju, zarówno w aspekcie zdrowia fizycznego jak i psychicznego. U wszystkich chorych cierpiących z powodu przewlekłego bólu  występują podobne procesy skutkujące obniżeniem jakości życia.

U chorych z bólem przewlekłym obserwuje się nadmierną drażliwość, zdenerwowanie czy obniżony nastrój.

U wielu osób z bólem przewlekłym obserwuje się utratę apetytu  i spadek masy ciała, z kolei u części chorych pojawia się:

Niepokój
Nadmierna chęć jedzenia, co przy niedostatecznej aktywności fizycznej może przyczynić się do nadwagi
Obniżony nastrój

Prowadzi to do:

Częstych konfliktów z najbliższymi
Stopniowej eliminacji wszelkich przejawów aktywności społecznej
Izolacji społecznej i zamknięcia się w sobie

Często ból staje się głównym przedmiotem zainteresowania, większość czasu chorzy pozostają w pozycji leżącej, a myśli koncentrują na bezustannym szukaniu jego przyczyny. Większość chorych pozostaje wycofana z życia zawodowego, co niesie negatywne skutki ekonomiczne i znacznie obniża standard życia czy pozycję w społeczeństwie.

Materiał został przygotowany na podstawie:

Fronczak J. (red.), Walcz i wygraj z bólem, Reader Digest, Warszawa 2012, s. 109, 200, 2016;
Rannou F. et al. Seminars in Arthritis and Rheumatism 2016; 45, s. 18-21.